Ο δημοσιονομικός λαβύρινθος της ευρωζώνης

Πολλοί ισχυρίζονται πως, ένεκα της οικονομικής νηνεμίας και, κυρίως, της πολιτικής συγκυρίας, το ενδεχόμενο της θεσμικής μεταρρύθμισης στην ευρωζώνη έχει καταστεί πιθανότερο. Στο επίκεντρο της συζητούμενης μεταρρύθμισης έχει τεθεί, σχεδόν από το σύνολο των πρωταγωνιστών της Ευρωπαϊκής πολιτικής, το ζήτημα της εγκατάστασης ενός δημοσιονομικού μηχανισμού στο επίπεδο της ευρωζώνης – ακόμη και η καγκελάριος Μέρκελ δεν απέκλεισε την συζήτηση αυτού του θέματος, βεβαίως με πνεύμα συγκατάβασης και, εν μέρει, υποκινούμενη από την προεκλογική σκοπιμότητα (διάβαζε, την αύξηση της απήχησης των λόγων της στο σοσιαλδημοκρατικό ακροατήριο). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ελάχιστοι μεταξύ των, θεσμικώς ή/και πολιτικώς, ισχυρότερων πρωταγωνιστών είναι διατεθειμένοι να διαπραγματευτούν την εγκατάσταση δημοσιονομικού μηχανισμού που, ως εκ της χρηματοδότησης (του ύψους και της προέλευσής της) και της λειτουργίας του, θα διέτρεχε τον «κίνδυνο» μεταλλαγής (του) σε μόνιμο και, πιθανότατα, επιλεκτικώς επωφελές (προς όφελος των ασθενέστερων οικονομιών) εργαλείο αναδιανεμητικών μεταβιβάσεων.

Είναι αλήθεια πως οι (μη εμπρόθετες πιθανώς) αναδιανεμητικές συνέπειες της δημοσιονομικής πολιτικής σταθεροποίησης των οικονομιών είναι, ενόσω τα άλλα μένουν αμετάβλητα, μεγαλύτερες, όσο ισχυρότερος είναι ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής ως προς την μακροοικονομική σταθεροποίηση. Είναι, όμως, επίσης αλήθεια πως η ενίσχυση της σταθεροποιητικής λειτουργίας της δημοσιονομικής πολιτικής είναι, πλέον, επιβεβλημένη. Στον βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο (ίσως και μακροχρόνιο;) ορίζοντα, τα χαμηλά επιτόκια πολιτικής, σε συνδυασμό με την προοδευτική εξάντληση των μη συμβατικών νομισματικών εργαλείων, προοιωνίζονται την εξασθένιση της σταθεροποιητικής δυνατότητας των κεντρικών τραπεζών, εν προκειμένω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο πλαίσιο της ευρωζώνης, άλλωστε, η ασυμμετρία των μακροοικονομικών διαταράξεων (που μολονότι συγχρονίζονται έχουν διαφορετικό βάθος) επιτείνεται, ως αποτέλεσμα της (ατελούς, θεσμικώς και ουσιωδώς) χρηματοπιστωτικής ολοκλήρωσης – και, κατ’ επέκταση, ο διασυνοριακός επιμερισμός του χρηματοπιστωτικού και μακροοικονομικού κινδύνου είναι σχεδόν αμελητέος. Την ίδια στιγμή, το ενδεχόμενο της σύγκρουσης νομισματικής πολιτικής και μακροπροληπτικής εποπτείας – ίσως εν όψει κινδύνων φούσκας – παραμένει πάντοτε πιθανό. Την σκοπιμότητα ενίσχυσης του σταθεροποιητικού ρόλου της δημοσιονομικής πολιτικής υποδεικνύει, μάλιστα, η εμπειρική οικονομική έρευνα που, ολοένα και περισσότερο (και πειστικότερα), τεκμηριώνει τις ευεργετικές επιδράσεις (τις υψηλές τιμές – >1,5) των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών.

Ας το επαναλάβουμε: όσο ισχυρότερο σταθεροποιητικό ρόλο καλείται να ασκήσει η δημοσιονομική πολιτική, τόσο μεγαλύτερες είναι οι (μη εμπρόθετες πιθανώς) αναδιανεμητικές επιπτώσεις της. Αλλά, όσο μεγαλύτερες είναι οι τελευταίες, ενόσω τα άλλα μένουν αμετάβλητα, τόσο περισσότερο απομακρύνεται το ενδεχόμενο εγκατάστασης ενός ουσιαστικού μηχανισμού δημοσιονομικής σταθεροποίησης στο επίπεδο της ευρωζώνης. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, η αποσόβηση του κινδύνου υποσταθεροποίησης στην ευρωζώνη, ιδίως μεταξύ των ασθενέστερων και ελλειμματικών οικονομιών, μαζί και του συνακόλουθου κινδύνου παρατεταμένης αποθάρρυνσης των επενδυτών και των συναλλασσόμενων, υπαγορεύει την αποκέντρωση της δημοσιονομικής πολιτικής και, ειδικότερα, την γενναία μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων, περιλαμβανομένου του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Τούτο, ωστόσο, συνοδεύεται από προϋποθέσεις (και μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις) που, όπως υποστηρίζεται σε άλλη ανάρτησή μας, δεν είναι εύκολο να εκπληρωθούν. Αλλά, ίσως, είναι εφικτότερο σε σύγκριση με την ουσιαστική δημοσιονομική συγκέντρωση.

Ν.Κ.